IZBA GOSPODARCZA

TRANSPORTU LĄDOWEGO

Fot. Jędrzej Pilarski

Konkurencyjni przewoźnicy żądają nawet 15 mld zł od spółki PKP Polskie Linie Kolejowe.

Przewoźnicy kolejowi są na dobrej drodze, aby doprowadzić państwowe koleje do spektakularnego i ostatecznego upadku. Transportowcom przysługuje bowiem prawo ubiegania się o odszkodowania za lata 2009-2013, kiedy spółka PKP Polskie Linie Kolejowe - zarządca torów - pobierała od nich zawyżone opłaty za dostęp do torów. Odbywało się to na mocy ministerialnego rozporządzenia z 2009 r., którego zasadność zakwestionował Trybunał Sprawiedliwości UE.

- Potencjalna kwota roszczeń dla całego rynku cargo i pasażerskiego wynosi od 10 do 15 mld zł - mówi Michał Litwin ze Związku Niezależnych Przewoźników Kolejowych.

Lawina już ruszyła. Przewoźnicy tłumaczą, że z powodu zawyżonych stawek zmuszeni byli do obniżenia marż, cięć kadrowych i zmniejszenia rentowności kontraktów. Wnioski są kierowane do Skarbu Państwa za pośrednictwem Urzędu Transportu Kolejowego.

Nowy prezes Przewozów Regionalnych Tomasz Pasikowski potwierdził nam wczoraj, że będzie dalej walczył o zwrot pieniędzy nadpłaconych zarządcy torów w latach 2009-2013. Były prezes Ryszard Kuć wycenił roszczenia z tego tytułu wobec Skarbu Państwa na 555 mln zł. Przygotowanie wniosku jest w toku.

- Spółce potrzebne są każde środki finansowe, które pomogą poprawić budżet. Zyskać mogą nasi pasażerowie, bo zwrot nadpłaconych stawek może wpłynąć na obniżenie ceny biletów - usłyszeliśmy w Przewozach Regionalnych.

O krok dalej jest DB Schenker, drugi pod względem wielkości przewoźnik cargo w Polsce.

- Potwierdzamy złożenie roszczenia. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zarząd każdej spółki jest zobowiązany do dochodzenia przysługujących spółce roszczeń - mówi Katarzyna Marciniak z DB Schenker.

Od 9 marca część pociągów PKP Intercity będzie odwołanych, niektóre zawieszone, a część pojedzie w skróconej relacji - poinformowała rzeczniczka spółki Zuzanna Szopowska. Przewoźnik tłumaczy zmiany w rozkładzie remontami linii kolejowych.

Według naszych ustaleń, potencjalna kwota roszczeń przypadająca na DB przekracza miliard złotych. - Wysokość roszczenia stanowi tajemnicę handlową przedsiębiorstwa - ucina Katarzyna Marciniak.

A to dopiero początek. - Poprzez reprezentującą nas kancelarię prawną złożyliśmy w imieniu przewoźnika Lotos Kolej wezwanie do ugody sądowej - powiedział Mateusz Cabak z Grupy Lotos.

Jak się dowiedzieliśmy, podobne wezwania do próby ugodowej złożyły do sądów też Freightliner i CTL. Taki wniosek to instrument procesowy, który otwiera drogę do kompromisu w sprawie roszczonej kwoty, a jednocześnie przerywa bieg przedawnienia dla sprawy. Następnym krokiem będzie składanie pozwów.

- Najwięksi przewoźnicy poważnie rozważają takie posunięcia, bo tego wymaga od zarządów kodeks spółek handlowych.Stawkiprzewozowe stanowiły do 35 proc. ich kosztów. Trudność tkwi teraz w oszacowaniu, jak bardzo opłaty były zawyżone - mówi Michał Litwin z ZNPK.

Tą drogą pójdą m.in. Koleje Mazowieckie, które w 2013 r. przewiozły ponad 23 proc. pasażerów kolei w Polsce.

Przewozy Regionalne i PKP Intercity to spółki, które odnotowały największy spadek liczby pasażerów spośród wszystkich przewoźników w roku 2013 - łącznie ponad 20 mln pasażerów. Na szczęście nie wszystkim operatorom poszło tak źle. Ogółem kolej straciła ponad 3,5 mln podróżnych. Niestety nic nie wskazuje na to, że w tym roku będzie znacząco lepiej.

- Szacujemy zawyżone koszty za dostęp do infrastruktury, jakie ponieśliśmy w latach 2009-2013. Wystosowaliśmy do UTK i PKP PLK zapytanie w sprawie struktury kosztów dostępu do linii - twierdzi Jolanta Maliszewska z Kolei Mazowieckich.

W schizofrenicznej sytuacji jest giełdowa spółka PKP Cargo, dla której potencjalna kwota roszczeń wynosi ponad 4 mld zł. To byłoby w interesie spółki, ale trudno sobie wyobrazić, że firma z holdingu PKP wystąpi z pozwem przeciwko Skarbowi Państwa i zarządcy torów z tej samej grupy. A PKP posiadają w Cargo pakiet kontrolny.

- Przed debiutem giełdowym roszczenia zostały wydzielone do spółki Windykacja Kolejowa, co uwzględniono w prospekcie emisyjnym. Od tamtej pory żadna decyzja w sprawie nie zapadła - mówi Katarzyna Mazurkiewicz, rzeczniczka PKP.

Część prawników sugeruje spółkom jednoczesne pozywanie Skarbu Państwa i zarządcy torów. - Przyjęliśmy stawki dostępu zgodnie z obowiązującym prawem. Nie zakładamy rezerwy na wypłatę odszkodowań - dodaje rzecznik PLK Mirosław Siemieniec.

Jakie jest prawo

Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu podważył sposób naliczania opłat za dostęp do torów w Polsce w maju ub.r. Zalecenie trybunału było takie, że opłaty powinny wynikać z faktycznych kosztów związanych z przejazdem pociągu (bez opłat kosztów dodatkowych). Tymczasem opłaty pobierane przez PLK od przewoźników stanowiły 65 proc. przychodów. Wrzucano w nie m.in. koszty administracyjne, remontowe, utrzymania patroli SOK itd. Wyrok wymusił obniżkę opłat średnio o 20,4 proc., do której doszło w grudniu ubiegłego roku. Skarb Państwa dotował PLK w wysokości średnio 1,2 mld zł (od tego roku kwota będzie musiała wzrosnąć dwa razy).

W opracowaniach prawnych dla przewoźników przewija się wątek kontrahentów. Pytanie jest takie, czy w przypadku uzyskania przez przewoźnika zwrotu nadpłat za dostęp do torów z analogicznymi wnioskami mogą wystąpić - tym razem wobec niego - firmy, dla których świadczył przewozy (np. spółki węglowe). Przewoźnicy stoją tu na stanowisku, że sytuacja, w której oni mogą się ubiegać o odszkodowanie lub zwrot pieniędzy, nie daje podstaw do ubiegania się o odszkodowanie przez kontrahentów, bo ci nie byli zmuszeni z korzystania z usług danego przewoźnika.

Źródło: DGP